Чек да брцнам во ташнава: Трауми од детството - гаси струјата, ќе јадеш ќотек
Во почетокот на осумдесетите, во тогашна Југославија, од некои причини, за мене непознати се спроведуваа некои рестрикции, или мерки на штедење од типот на пар-непар регистрација на кола, па еден ден можеш да возиш, другиот ден не. “Буџованите“-така ги викаше татко ми, кои уште тогаш беа продадени души и кои имаа по две коли, одма си го решија проблемот, отидоа во АМСЈ и од позиција на моќ, веднаш безпоговорно им даваа таква регистрација, каква што им требаше. Пар, или непар.
Ние средната класа, што немавме куќи на Водно, или добиени станови од државата во гратски ѕид од 150 квадрата, туку добивме барака во Тафталиџе, откако се сруши за земјотресот куќата на татко ми, на паркингот, каде што е сега белата зграда на ВМРО. И ние што имавме по една кола одевме еден ден со кола, еден ден пешки, или со автобус.
Една од тие чувени рестрикции беше и гасење струја. До ден денес имам траума од заборавено светло во ходник, или купатило. За тоа се јадеше ќутек “ко вол у купус“. Не знам дали татко ми толку многу се лутеше поради мојата неодговорност, бидејки ако Тито рекол “штедња“, има да се строи у став мирно, а не ти тука да ми се мафташ и да ми забораваш светла по куќава. Или пак се плашеше некој од тогашните кодоши да не случајно помине, па да види дека ни гори светло во сред бел ден, па да го дадат татко ми на дисциплинска у Металски Завод Тито. Таму работеше.
Оттогаш потекнува тоа пеглање, перење, готвење, правосмукалка…, се тоа у недела на евтина струја.
И бањање се разбира. Во недела! На евтина струја.
Јас како најмала бев четврта на ред, бидејки редоследот одеше по старост и по важност се разбира. Прво татко ми, па мајка ми, па брат ми, па јас. А последен на ред, значеше дека секогаш последното плакнење коса беше со млака вода. То ти је. Ко те пита. Се знаеше ред.
Значи свеќи купувавме заедно со лебот и млекото. Бели, долги, парафински. Брзо гореа, па баба ми тивко, без да чуе татко ми ги псуеше и Тито и државата и војната во која се борела, а сега мора да седи во темница, наместо да го гледа “Грдчето Пејтон“, или “Династија“..
Сите имавме точен распоред, за тоа кога ќе ни биде исклучена струјата, кој го добивавме заедно со Тв програмата во весниците. Чиста иронија. Таман да видиш дека баш кога е серијата или утакмицата, ти ќе немаш струја.
Свеќите стоеа на тацни за кафе, залепени со восокот, кој течеше од нив. А оние групи граѓани, на кој им ја гасеа струјата преку ден, баба ми ги викаше народни издаици и хохштеплери. Беше убедена дека тоа може да се среди, ако имаш врски.
И сега замисли, имаш четири души кои седат во темница на свеќа. Чиста досада, особено ако имаш 8-9 години.
Понекогаш кога доаѓаше баба ми во вакви ситуации, ќе почнеше да ми раскажува некои приказни од војната, но после некое време ќе се занесеше и ќе се впуштеше во некои крвави детали, за тоа како биле стрелани првиот маж, некои втори братучеди, па мајка ми ќе ми ги затнеше ушите со двете раце, а на баба ми ќе и превртуваше со очи да престане.
Имав една тетратка со тесни и широки, во која вежбав краснопис и штом снемаше струја си ја земав таа, обидувајки се да стасам до калиграфија. Тоа го правев само тогаш и никогаш не научив убаво да пишувам. Веројатно бидејки вежбав во темница.
После некое време, тоа пишување ми стануваше ужасно здодевно.
Еден ден доаѓа мајка ми од работа и ми вика “ти купив нешто, да не ти биде досадно додека нема струја“. Вади од кеса на Просветно дело дрвени боици 24 комада, голема тетратка А4 формат и голема чоколада “Галеб“.
“Најголемите. Јеееее“. Препекав за овие боици. Секогаш ми ги купуваа оние со по 6, или најмногу тие со 12. Овие со 24 беа “ужасно скапи“. А само таму ја имаше онаа пинк розе и она виножитно тиркизна боја. Моите омилени. Во другите, тие бои ги немаше.
“Ајде малце да цртаме, доста беше краснопис“. Ми рече.
Светлината на свеќата беше доволна. Белите листови од големата тетратка светеа како снег.
На нив оживуваа девојчиња со фустанчиња на туфни, со кикици и машнички, зелени ливади полни со цвеќиња, пеперутки во сите бои, вазни со најубаво цвеќе, овчички, кученца, мачиња, и секако татко ми, мајка ми, брат ми и јас. Како аптекарски шишиња, или по редоследот за бањање.
Преку ден од цртежите правев изложба. Доаѓаа комшиките на мајка ми. Некои од цртежите беа и на продажба. Ги продавав за сладолед.
Ех , какви шарени приказни.
До ден денеска кога си го острам креонот за очи, мирисот на острилката и онаа струганицата, ме потсетува на радоста од кутијата со 24 боици, големата А4 тетратка со снежно бели листови, големата чоколада “Галеб“ и пламенот на свеќата кој го осветлуваше лицето на мајка ми, татко ми и брат ми.
Колумната може да ја слушате во аудио-верзија во продолжение:
За Женски Магазин, Тања Трајковска
