Чек да брцнам во ташнава: Како сакаш да умреш-прашува Пруст
Имам една тема, за која што одамна сакам да пишувам, ама некако шубе ми е.
Инспирација за оваа тема ми е едно од прашањата од Прустовиот прашалник.
За оние кои не го знаат Прустовиот прашалник, тоа е еден навидум едноставен терк на прашања, кои се поставени во една сосем кратка реченица, без многу вртење околу-наоколу. Него бам-бам. Целта е брзо да те прашувам, а ти брзо да ми одговараш. Односно да ми го кажеш она што прво ќе ти падне на памет. Кратко те прашувам, за да немаш многу време да размислуваш. Така и треба да ми одговориш. Кратко и јасно. И на прва. Бидејки првата помисла која ќе ти падне на памет, токму таа е најчесто најискрена и најточна.
На пример едно од прашањата таму е “во кои ситуации лажете“, или друго прашање “за што најмногу се каете“? Има вкупно 35 прашања. Одговорот на сите нив по овој терк, брзопотезно одговарање ја соголува личноста, односно претставува нејзин психолошки профил.
Марсел Пруст на овие прашања одговорил, како тинејџер, во лексиконот на својата другарка, инаку ќерка на идниот француски претсдател Феликс Форе.
Ова се случило 1890 година. Многу години подоцнаа, речиси 125 години подоцна, неговите одговори-одговорите на Марсел Пруст, на една аукција 2013 година, биле продадени за неверојатно сто иљади евра.
Разбирливо. Има колекционери, кои сакаат да поседуваат токму вакви оригинални ракописи.
На времето, кога работев во телевизија, неколку сезони го имав токму овој концепт. Прашања по Пруст.
Многумина, да не речам сите, кои ми доаѓаа во студио на овој прашалник, а беа од различни возрасти, професии, уверувања и убедувања, запнуваа на истите две-три прашања.
Како би сакале да умрете, што да пишува во вашиот посмртен говор и кој би сакале да го чита вашиот посмртен говор?
Кнедла! Никој не ги сакаше овие три прашања и никој не се чувствуваше комотно, кога ќе дојдеше ред на овие три прашања.
Се сеќавам дека одговорите најчесто беа “не сакам да умрам“.
Да!, повеќето од нас имаме проблем со смртта.
Колку год да чита човек разно-разни објаснувања за тоа дека стравот од смртта е всушност страв од животот, или дека животот и смртта се допираат, или дека треба како два свечени чина да се доживуваат и едното и другото… Заеби. Смрт е смрт. Опако звучи.
Е токму оваа тема ја мислам одамна, ама велам шубе ми е да пишувам за неа.
Контекстот не ми е стравот од смртта, или смртта сама по себе, туку нешто сосема друго.
Дали и како на нашите блиски, односно на оние кои по редот на нештата според годините им доаѓа време да си заминат од овој свет им го даваме должното и почесно внимание кога треба да ги испратиме. Тука мислам на нашите баби, дедовци, возрасни блиски роднини и секако нашите родители.
Еве веќе неколку години имам цвеќарница и мака мачам со сознанието, дека погребните икебани се пет пати поголеми отколку букетите за новороденче. А истите тие икебани, или букети се десет пати поголеми отколку букетите за роденден, или за годишница од брак.
Икебаните ми се секако само симболика во муабетот, за да си го поставам прашањето каква тоа совест лечиме откако некој ќе си замине.
Тагата си е тага, солзите исто така. И знам дека ништо ново нема да откријам, ако кажам дека човекот треба да се почитува додека е жив, бидејки откако ќе си замине, сите тие “икебани“, се само “за народ“.
Но, дали го правиме ова и колку и како е “нормално“ да се прави!?
Велам “нормално“, оти некни прашувам една моја блиска пријателка, велам, абе одиш кај мајка ти често осумдесет и кусур години има, како се носиш со ова“?
Таа ми вели “многу ретко, не можам, имам деца, маж, куќа, на работа сум, не можам се да стасам“.
- Не можам вели исто така, оти не слуша, па ако зборувам тивко ми вика, збори погласно, кога зборам погласно ми вика што викаш толку?, се нервирам и избегавам да одам.
- На крајот на краиштата ми вели секој треба да си го живее својот живот.
Ме замисли. Не ја осудувам. Не!, никако. Има некои работи кои навистина тешко се прифаќаат. Тешко е да “му се дереш“ на родителот, а ти доаѓа.
Тешко е “да го караш“, а ти доаѓа. Тешко е да го слушаш да ти се жали, бидејки во себе си велиш “па што можам јас сега да направам, си имам јас свои маки“.
Си доаѓаш дома, те пече совест, си велиш утре ќе го зголемам трпението на максимум. Тоа трае ден-две и после пак се враќаш на старо. И се така во круг, додека не дојде време за икебана. Тогаш ја купуваш најблескавата и најскапата.
Е затоа сакав да го напишам овој текст и да им се обратам на нашите родители. Во мое има и во име на сите оние кои се чувствуваат вака.
Драги наши мајки и татковци, сакам да знаете дека ве сакаме со сето срце, дека правиме се што можеме да направиме за вас. Некои од нас повеќе, некои помалку.
Кога “ве караме“ и ви превртуваме со очи, не издава трпението. Кога не можеме да дојдеме, а вам ви требаме , имаме нешто, што повеќе сакаме да го правиме во тој момент.
Понекогаш свесно избегнуваме да ве гледаме така немоќни и стари, бидејки душава ни се кине. Па сакаме да се заштитиме.
На крајот на краиштата го правиме речиси истото, кое што вие сте го правеле со нас, кога ние сме биле деца.
Исто сте не карале, исто сте ни превртувале со очи, исто сте се правеле и “глуви и слепи“, за разно-разни работи кои не сте сакале да ги прифатите. Исто!. Сосем исто.
Многу пати во животот сте ни рекле. Не знам дали сум бил добар родител, но верувај дека сум го правел-а најдоброто што сум мислел-а.
И ние исто. Не знаеме дали сме добри деца, но го правиме најдоброто што можеме.
Ве сакаме со сето срце. Секој толку колку што може и умее да сака. И правиме се што можеме да правиме. Некој повеќе, некој помалку.
Мамо, знам дека ќе се расплачеш, ама оваа колумна ти ја посветувам тебе. За живот.
Колумната може да ја слушате во аудио-верзија во продолжение:
За Женски Магазин, Тања Трајковска
