Чек да брцнам во ташнава: Цела Македонија беше на софра
Не, не беше само гравот сервиран. Иако беше „кралски“ и направен, беше исто така и кралски сервиран.
Кога велам кралски направен, мислам како на оној во градинка, или како војнички грав, или пак оној по манастри што се прави во чест на Св. Богородица на пример, во истоимениот манастир во Матка.
И сите овие се толку вкусни, бидејќи се прават во огромни казани. Затоа се такви. И затоа секогаш и сите бараат “репете“.
Од сите имам пробано. Татко ми беше резервен офицер во Југословенската армија и одвреме-навреме ме носеше во касарни за да пробам од војничкиот грав. А од градинка, на ништо друго толку впечатливо не се сеќавам, како што се сеќавам на мирисот на мека гума од играчките и на мирисот на гравчето. Коа ќе ни го измешаа со зелка салата. Иако јас уште оттогаш не сум го сакала така, туку чисто. Башка лепче, башка гравче, башка салатка.
И овој мојот беше подготвен во најголемиот лонец кој што го имам дома, во кој со години ништо не било зготвено. Огромен е. А сега бидејќи чекав „цела армија“ друштво, само таму можев да го спремам. Решив дека ќе го сервирам најубавиот порцелански чанак. Знаете, во оние чанаци, од сервиси, што ни се наследство од родителите и со кои сме емотивно врзани. Можат да бидат тие и помалку смешно-симпатични сервиси, онака старски ко од пре Христа, ама пак од друга страна во тоа се состои целата нивна убавина. И во спомените кои се „сервирани“ во нив. Најубавите спомени од сите родендени, слави, банкети, матури, годишнини. Смешно-слатки се. Со некои цветчиња и ливчиња. И секако со многу помали чинии, од оние во кои денеска јадеме. Тоа само говори, колку помалку ни требало порано да се „наситиме“. Денеска сите модерни чинии и сервиси се, ко што беа оние за ордевери порано. Станавме ненаситни. Не само за јадење, за сè. Ама друг пат за ова.
Значи сепак не беше само грав. Имаше секако и зелка салата и тоа онака „бујук“. Исецакана фино ко конци и убаво изгмечена со раце за да пушти сок и да стане уште посочна.
Маж ми „свитка“ и некоја кобасица на скара.
И да се прашував ја, тука ќе завршеше приказната.
Ама тој вика -„дај бе да исецкаме нешто, не бива вака само грав, зелка и кобасици“. Гости на ручек имаме.
Викам -„што и да изнесеме друго, само ќе расипе, од оваа комбинација нема боља“. Веруј ми, сите ќе се натупанат.
Ама ај да не му биде шубе, сецнав малку нешто ко за ордевер и ми текна дека имам и пинџур. Маслинки, сирење, печени пиперки…. се напуни софрава.
Ја не знам, навистина не знам, дали некогаш изгледала поубаво.
Како цела Македонија да беше на софрава. Милина.
Како да танцуваше сè на неа. Сè беше разиграно. Некоја леснотија како да беше распослана од крај до крај на масава.
Не знаев дали е тоа предвесник за тоа, каква ќе биде ноќва. Оти нашите ручеци, така кога се собираме, до сабајле траат.
И никогаш не знаеш каква мрежа ќе „фатиме да плетеме“.
Дали ќе фатиме тешки муабети. Свет, политика, војни…
Или ќе ставиме некој од нас во машина и ќе го толчиме цела вечер и цела смеа ќе биде на негова сметка, или ќе се пресметаме сите меѓу себе и ќе се држиме за стомак ко улави.
Или ако викне некој песна, ќе рипнеме сите и ќе биде тоа игранка за сите пари.
Ја у такви ситуации одма, на стол се качујам, некој од маживе одма клекнуе ко Ферус Мустафов, а остала женска екипа држи ритам.
Почнуваат да доаѓаат еден по еден.
Срамежливо забележувам дека не се баш среќни што од нигде никаде грав се најде на софрава.
Знаеа сите. Им беше кажано. Ама си мислеа се зезам. Иако сме дибидус блиски, сепак никој не мрчи.
Почна ко стално што почиња.
Ред, ракија, ред салата. Па нов ред. Па пак нов ред.
Стаса и гравот на ред. Заигра капаков од мојот омилен порцелански чанак. Во него обично имало, или супа со кнедли, или јагнешка чорба. Не се сеќавам дека бил употребуван за боранија, грашак, или нешто слично.
Нешто како „не иде едно со друго“.
Е сега вака:
Ако ми верувате на збор, а треба да ми верувате - едно што фрчеа чинии за репете една по друга, друго што на крај со лепче секој си го измаца својот тањир и трето што на радоста ѝ немаше крај.
Зашто!? Имаше нешто во воздухот, нешто „танано“, нешто, што сите не врати едно два-триесет години наназад.
Во времето кога така го сркавме животот сите заедно и сите од еден чанак.
Не, ние не сме се промениле еден во однос на друг и ден денеска еден ако се сели, сите трчаме да му помогнеме. Ама сме се промениле секој во однос на сам себе. Душата помалку ни трчка по цветните животни полјани. Го знаеме тоа и свесно го плаќаме данокот на куршумите што фрчат околу нас.
Знаеме дека имаме панцири.
Исткаени од заштитни конци, мали, тенки невидливи, но сепак панцири.
Не знам дали првото, или второто репете, ама во еден момент, секој од нас го симна својот панцир пред самиот себе.
Никој не кажа, ама сите знаевме.
За Женски Магазин, Тања Трајковска
*Ставовите изразени во колумната се лични ставови на авторот и тие не мора нужно да ја одразуваат уредувачката политика на Женски магазин
Колумната може да ја слушате во аудио-верзија во продолжение:
