„Тагата има 5 фази, ние сме во фаза на шок: Психологот Сандра откри што е знак дека ни е потребна помош

Добивај вести на Viber

Психологот Сандра Бјелац откри што е знак дека ни треба помош во време на колективна тага.

Несреќата во Нови Сад претставува нова колективна траума за секое општество, приклучувајќи се на низата трагични настани што ја снајдоа Србија во последните неколку години. По страшните инциденти во „Рибникар“, Дубона, Мали Орашје и двегодишното девојче од Данска, се соочуваме со прашањето: дали можеме да „пораснеме“ од оваа трагедија или дополнително ќе не деградира?

Во овој момент, кога се чувствуваме изгубени и безнадежни, се поставува клучното прашање – кога е време да побараме помош и од кого?

На овие прашања во емисијата „Уранак“ на Телевизија К1 одговори Сандра Бјелац, психотерапевт.

„Уште еден од тешките удари што ги доживеавме во петокот, кој е многу проблематичен за менталното здравје.

Ако се концентрираме само на 2020 година, од кога ја имавме пандемијата до денес, тоа се четири години во кои сме имале толку многу трауматични настани, не дозволувајќи ни да имаме време да ги обработиме чувствата што се јавуваат во такви моменти, и не само да ги интегрира во секојдневниот живот. Секој нов настан што има толку смртни случаи на млади луѓе претставува нова рана во раните кои не зараснале“, рече Бјелац и го објасни патот до закрепнувањето и дали треба да се забрза патот за да се залечат раните.

„Мислам дека не се опоравивме од Втората светска војна. Тагата и траумата не можат да се забрзаат. Тагата е единствената емоција која има кумулативен ефект и која има свој процес; таа мора да помине. Затоа ја зедов Втората светска војна како пример - голема тага, уништување, а потоа наеднаш имавме период на опоравување, додека тој шаблон го имаме и денес да сфатиме што сме доживеале и да ги преживееме тие чувства за да продолжиме да ги интегрираме во секојдневниот живот.“

Фазите на тага

„Тагата има 5 фази. Тоа се: шок, лутина или бес, пазарење, интензивни емоции на овие реакции и интеграција. Овие фази се измешани; сега сме во фаза на шок. Бевме во фаза на шок поради короната. Рибникар, но не си дадовме време, немавме време да си ги процесираме емоциите и да се соочиме со тоа како се чувствуваме. Тагата насобира многу непријатни емоции во нас поради тоа што имаме различни однесувања, бидејќи луѓето реагираат. Некој ќе има проблематично однесување, а некој ќе се повлече, ниту пак секој ќе има сериозни тешкотии, но тоа зависи од структурата на личноста.

Колективен третман

„Треба да разговараме што е можно повеќе и да се фокусираме на емоциите, не само на настанот што се случил, ниту на барањето на виновникот. Во секој настан кој има фатален исход и е потенцијално опасен по живот, човекот треба да најде некоја логика , да го најдеме виновникот, што е фазата на тагување. Потребна е групна поддршка и систематизирана грижа за менталното здравје на луѓето, не мора сите луѓе да одговорат со тоа што имаат потреба од лекови“, рече таа.

„Психолозите и психотерапевтите првично треба да бидат подостапни за луѓето. Немаме доволно психотерапевти во државниот систем. Психијатарот и психологот не се исто“, рече психологот и објасни кога се пали црвеното светло за посета на психолог.

Кога ќе се вклучи црвеното светло

„Пред се, човек мора да знае дека не е добро. Однесувањето обично покажува дека нешто не е во ред. Ако имаме акутно стресно растројство, не е во ред да не се чувствувам добро три дена, но ако не сум добро три дена, мојата околина може да забележи дека нешто не е во ред. Секоја промена во однесувањето може да биде знак и додава дека по овие трагични настани може да се развијат стравови.

„Ние апсолутно ги развивме. СЗО вели дека депресијата и анксиозноста се зголемени за 25% од пандемијата. Искрено, не ги знам податоците за нашата земја, но сепак знаевме дека ќе се зголеми.

Трагедиите што се случија во мај 2023 година, она што се случи сега, ни го одземаат чувството на сигурност. Тоа требаше да бидат безбедни места. На безбедни места сме доживеале дека не се безбедни места, особено кога се работи за помладата популација. Нивните семејства се оставени со голем број прашања и пријатели кои не ги обработиле траумите што ги доживеале. Секако, ќе се развијат голем број стравови со кои, за жал, ќе се соочиме“, објасни таа.

Дали траумата може да ве зближи?

„Имав искуство со моите родители од „Рибникар“ и луѓето кои минуваат низ истото искуство се зближуваат. Ние како општество имаме тенденција да се повлекуваме од работите што ни прават да се чувствуваме непријатно.

Зависи и од тоа колку сме сочувствителни. Луѓето кои се сочувствителни може да имаат поголема веројатност да им пријдат на луѓето кои доживеале загуба. Луѓето кои имаат страв или анксиозност, или доживеале некоја загуба, едноставно немаат структура да се справат со тоа и ќе се повлечат. Не можеме да генерализираме дека сите ќе се зближиме“, вели Сандра и објаснува дека на прашањето „како си“, некој може да одговори дека се оперативни, што е голем предупредувачки знак.

„Да се ​​биде оперативен значи дека сум многу прилагоден на ситуацијата во која се наоѓам, но само јас го знам делот од она што е во мене. Можам да бидам темпирана бомба за вас и за себе.

Во такви ситуации најдобро е да разговарате со таква личност, доколку сте блиски. Секако, таквиот човек треба да бара некој со кој ќе може отворено да разговара и кој ќе го разбере. Тоа е начин луѓето да разберат дека личноста е оперативна, но не е добро. Луѓето често се повлекуваат наместо да се мешаат во нешто што не е нивно“, додаде таа.

Сандра Бјелац посочува дали можеме да пораснеме од сите овие ситуации или ќе излеземе уште подеградирани и уште полоши.

„Мислам дека ќе излеземе уште полоши, бидејќи немаме каде и кому да се обратиме, не ни е јасно кој кого да одиме и да кажеме дека се чувствуваме лошо.

Центарот „Срце“ е единствениот кој најави дека се отворени за психолошка поддршка за луѓето кои се чувствуваат лошо по трагедијата во Нови Сад. Оставени сме на себе и на нашите финансиски можности, знаење, пријатели. Треба да знаеме дека има места каде можеме да се свртиме кога ни е тешко и да знаеме дека ќе ни помогнат“, заклучи психотерапевтот во емисијата „Уранак“ на Телевизија К1.