Самоуверена личност ги прифаќа и ги сака сите свои доблести и недостатоци. Таа стои зад своите грешки и неуспеси, исто како и зад успехот.
Можеме да разликуваме внатрешна и надворешна самодоверба. Внатрешната подразбира чувство на задоволство со себе, додека надворешната е поврзана со нашите вештини и способности.
Самоовербата не е наследна, таа се гради, но и урива. Може да варира од ден на ден, таа е предмет на промени кои произлегуваат од новите искуства. Меѓутоа, основата која ја надградуваме за време на созревањето доаѓа во детството. На почетокот на адолесценцијата, децата стануваат посвесни за себе, се обидуваат сами да се разберат, се прашуваат кои се всушност. Секако, ова е нешто на кое треба да се обрне внимание, бидејќи лошиот имиџ што го развиваме за себе е многу тешко да се промени.
Самодовербата не е одраз само на сопствените, туку и тугите проценки на детето. Сите искуства во животот, како позитивни така и негативни, влијаат врз сликата што детето ќе ја развие за себе, а со тоа и на неговото гледиште за различни ситуации. Мислењето што детето го има врз себе е поврзано со перцепцијата на другите луѓе, состојби и целата околина. Детето го прифаќа мислењето кое за него го имаат луѓе кои му се важни и го усвојува како свое. Ако детето е прифатено, почитувано и наградено за неговиот или нејзиниот успех, тоа подеднакво ќе ја прифати неговата позитивна и негативна страна.
За развој на самодовербата во детството, важни се две компоненти: чувството дека сме способни за нешто и чувството дека сме сакани. Тоа значи дека детето кое добива добри оценки, но не добива пофалби од родителите, може да развие ниско самопочитување, како и детето кое е во центарот на вниманието, но не ги постигнува посакуваните резултати.
Општо земено, можеме да кажеме дека самодовербата подразбира дека од себе го очекуваме она што можеме да го постигнеме, без да наметнеме премногу високи или прениски барања за да се справиме со предизвиците на кои наидуваме и да ги постигнеме нашите цели, стрпливо, чекор по чекор . Сепак, ниската доверба што ја имаме од детството може да влијае на појава на разни ментални проблеми подоцна во животот - депресија, анксиозност, пасивност, проблеми во партнерските односи.
Деца со развиена наспроти деца со недоволно развиена самодоверба
Децата со развиена самодоверба се посигурни во себе и нивните способности. Оптимисти се, отворени, енергични, одлучни. Лесно стапуваат во контакт со други деца и возрасни. Тие постигнуваат успех во училиште, спортски активности, тие се креативни. Тие знаат дека се справуваат со неуспеси и критики и ги претвораат во мотивирачка алатка.
Децата со ниска самодоверба се затворени и срамежливи, а со фрустрација можат да реагираат на агресијата. Тие избегнуваат нови и непознати ситуации, особено оние каде што се подложени на евалуација и лесно се откажуваат бидејќи критиките и неуспесите тешко ги поднесуваат. Тие донесуваат тешко одлуки, а кога ќе ја донесат, тие сметаат дека е погрешна. Тие мислат дека не се достојни за внимание, не се вклопуваат со нивните врсници, во своите сектори, дека сите се подобри од нив, поубави, попаметни и тешко е да се постигне комуникација со нив. Тие мислат дека другите имаат повеќе среќа во училиште, дека се поуспешни спортисти, дека се попривлечни за спротивниот пол и така натаму. Тие имаат потешкотии да ги изразат своите желби, потреби, ставови. Тие не можат да постават граница кон другите. Кога некој им подарува внимание, во однесувањето се јавуваат две крајности:
1) ги ставаат тие деца пред себе, па често стануваат жртви на оние кои мислат дека ги прифаќаат - оние кај кои е, исто така, во голема мера присутна неизвесност и внатрешни незадоволство, што се обидуваат да го надминат омаловажувањето на другите, послаби од себе (ова е особено забележително кај тинејџерки кои се склони кон промискуитетот, како и кај децата кои молчат за врсничко малтретирање), или
2) одбиваат повик за дружење, целосно се затворени и изолирани поради недоверба кон околината и како би се заштитиле од можните негативни искуства -пропуштајќи така шанса да им се случи нешто убаво.
Тие се стремат кон перфекционизам. Затоа се откажуваат кога проценуваат дека не можат да постигнат совршенство, дека не можат да победат и да бидат најдобри, што доведува до тоа да ги покажуваат помалку нивни можности . На пример, тие не сакаат да се јават и да одговараат за да се поправи лошиот рејтинг што го добиваат на тестовите. Комплиментите и пофалбите не умеат да ги прифаќаат, туку се потценуваат себе. Изразената линија, исто така, може да биде љубомора кон другите деца.
Како се одржува ниската самодоверба?
Процесот на интроекција подразбира туѓото мислење за нас самите да го усвојуваме како наше сопствено. Така, на пример, едно момче кое не може да ја совлада геометријата и од родител, учител и / или партнер, постојано слуша колку е глупаво, и така почнува и тоа само да размислува така за себе. Девојката на која симпатијата и кажува дека не и се допаѓа, почнува за себе да мисли дека е грда. Така настануваат негативните верувања за себе. Тие можат да исчезнат кога се доживее одреден успех. Меѓутоа, колку повеќе се, почнуваме да ги доживуваме како свои реални особини, а самодовербата е се потенка, додека евентуален успех почнува да се препишува на среќата . Врз основа на негативните верувања, нашето внимание станува селективно и се насочува само на она што е лошо-детето кое во одделението не е прифатено од страна на една група ученици, смета дека ниту другите нема да го прифатат иако тие покажуваат иницијатива па одбива да тргне на екскурзија или да им се придружи на одмор. Во врска со овој пример е и генерализацијата, која се јавува во нашето мислење во врска со ситуации кои предизвикуваат несигурност, а на основа на некој претходен настан или донесување на општи заклучоци. Така детето може да се откаже од дружењето бидејќи има став „ако им пријдам и тие ќе ме отфрлат“.
