Ејми Вајнхаус: Последен концерт, психолошки проблеми и спас
И треба да се лутиш за Ејми
Тоа што се случи на последниот нејзин концерт во Белград беше последниот крик на најцрниот ајлајнер и најголемата подигната пунџа. Зошто не го видоа или не сакаа да го видат?
Црниот молив за очи беше поистакнат, а колку пунџа беше поголема, толку беше полоша нејзината психичка состојба. Тоа го слушнав некаде за Ејми како дел од митоманијата за неа, и не знам дали е вистина. Но, митовите, романтизираните биографии, некои полувистини и искривените слики се составен дел од приказните за музичките ѕвезди. И повторно се зборува за Ејми бидејќи има уште еден филм кој веќе доби негативни критики и канонада од гневни фанови. И велат – вистината е дека е лоша колку што велат дека е.
Велат дека Ејми заслужила повеќе од она што е филмот „Back to Black“. Зарем не заслужи повеќе ни во својот живот, иако некои ќе речат дека била решена да стигне таму каде што одеше и дека била „неспаслива“. Но, можеа да ја пуштат да излезе на сцената во мртва пијана, да се тетерави 45 минути, да не се сеќава на текстот, да не знае во кој град е и да го претпи гневот на публиката, но не можеше ништо да сторат да го спречат тоа. И сè останато што му претходело.
Да,не е точно дека никој ништо не пробал, но исто така не е точно дека немало помош за неа. Што ќе се случеше ако таа не излезеше на сцената и не го изведе тој 9 јули на првиот концерт за време на турнејата, за која тогаш медиумите објавија дека е целосен дебакл? Сè уште би било дебакл, но таа може да биде жива денес.
Не е само нејзиниот срам. И таа се чувствуваше засрамено и скршено. А на снимката, која не е пријатна за гледање, има момент кога еден од придружните вокали и го шепоти текстот на песната на уво во момент кога таа не може да се сети на зборовите. Публиката тоа го гледа и станува уште, побрутално кога почнаа да ја исвиркуваат. Таа потоа целосно се распаѓа, ги обвиткува рацете околу неа и ги задржува солзите.
Тој „патос“ во Белград, кој така ќе биде запишан на „црната карта“ на падот на Ејми, беше последниот плач, најцрниот нацртан ајлајнер и најголемата подигната пунџа. Како не го видоа или не сакаа да го видат?
По објавувањето на Back to Black, Ејми го замени нејзиниот менаџер Ник Шимански со промоторот Реј Козберт, чија задача беше да ја качува Ејми на сцената секоја вечер, честопати затворајќи ги очите пред нејзините навики надвор од сцената. Тоа значело дека ќе ја заврши задачата иако Ејми била толку пијана на настапите што станувале се полоши и полоши, го заборавила текстот... И дека и треба сериозна помош.
Но …
Тоа беше последната европска турнеја од 12 концерти што Козберт и нејзиниот татко Мич ја реализираа и покрај тоа што пријателите на Ејми ги молеа да ја откажат.
Еден човек од организацијата му рекол на Бранко Росиќ дека се сеќава на моментот кога таа тргнала кон бината на Калемегдан.
Она што е двојно тажно во таа приказна е тоа што интригата продолжува да се користи за да се шпекулира за тоа каков бил нејзиниот живот, наместо, да речеме, да размислува како да спаси некои деца од нивните родители и како да ги спречи да станат такви да не се повтори, вели Ина Пољак
„Пред тоа никој од нас не ја ни виде. Нејзините луѓе ја чувале од аеродромот, се до настапот, ја возеле во затемнет автомобил, дополнително и го оградиле делот од бекстејџот. Нејзините луѓе дојдоа во Белград три дена претходно за да ги испразнат сите соби од алкохол. Ниту пивото не беше дозволено зад сцената, не само во затворениот простор со сите соби, туку никаде зад сцената. Една година се пишуваше дека е подобра од било кога, дека се ослободила од се, дека снима нов албум, дека е среќно заљубена. Неколку недели пред белградскиот концерт, првиот на турнејата, вереникот ја оставил и се почнало одново. Таблоидите повторно почнуваат да ја распнуваат, таа тоне уште подлабоко. Многумина не знаат како е. Посебно не тие што распнуваат, не знаат како е од другата страна, како човек никогаш не може да биде доволно силен да издржи такво понижување и навреди од насловните страници. Тој ден, очигледно беше дека не е трезна, но беше расположена, гласна, дури и малку еуфорична. Мислев, само за да се уверам дека се е во ред, видов други музичари под гас како даваат одлични концерти. И таа исто така би. Ако сакаше. Додека беше на сцената, видов една работа во нејзиниот изглед, барем тој впечаток не ме остава ниту денес. Сакаше намерно да си ја уништи кариерата, сите да знаат да се откажат од неа“.
Две работи се најсилниот впечаток за Ејми после се.
Првото, дека и мртвата Ејми е некој од кого може нешто да се земе, да се штипне, да се користи за некакви толкувања, демек, затоа што му одговара на некој што има некаква лична или финансиска корист, и дека сите сакаат да гребат за слава или како што рече Бритни „сакаш парче од мене“. Тоа е стара приказна дека некои ѕвезди заработуваат пари дури и по нивната смрт, поточно дека продолжуваат да заработуваат за оние со кои биле опкружени во текот на нивниот живот, а тоа е делумно приказна за суровоста на музичката индустрија. Добри сте за сите кога заработувате за сите, а кога не заработувате доволно, тогаш не сте доволно добри за нив“.
Ејми имаше некои лоши луѓе околу неа. Во овој контекст, најмногу се доведуваше во прашање улогата на нејзиниот татко и поранешниот сопруг. И овој филм ја „искривува“ сликата за тие врски, дури и ако така изгледа поради она што претходно се знаеше – дека таткото не бил татко. И дека таткото е вмешан во овој филм, па уште од почетокот постоеше страв дека ќе се обиде да ја „преправи“ приказната за својата ќерка. Тој инаку беше гласен противник на претходниот документарен филм на Асиф Кападија „Ејми“ од 2015 година, во кој тој беше прикажан во не толку добро светло.
Тој беше критикуван и за неговата поддршка и учество во холограмската турнеја на Ејми Вајнхаус, која оттогаш беше откажана поради „чувствителност“ и „етика“. Мич Вајнхаус одговори на критиките велејќи дека тоа е шанса да се покаже вистинската Ејми, преку холограм и дека Ејми ќе биде прикажана најдобро што може.
И така, прашањето е кога оние со различни улоги ја раскажуваат приказната зад мртвата личност – дали е тоа вистинската приказна и кои детали би можеле да се изостават?
Другата работа е приказната за тоа како нејзината болест и сите проблеми што доаѓаат со неа не се решаваат соодветно. Болеста е романтизирана или причините и објаснувањата се бараат на погрешно место. Беше зависник, ќе рече некој. Била зависничка од алкохол и дрога, боледувала од булимија, анорексија и имала психички проблеми. Не е во ред таа да биде запаметена како личност која била исклучиво трагична и самоуништувачка личност, но како личност која боледувала од овие болести. Ќе повторам: боледуваше од болест.
Дали е оправдувањето дека немало помош за неа?
Луѓето имаат страшна љубопитност што се случува со нивните соседи зад оградата, а камоли што се случува со јавните личности. Дури и ако овие јавни личности се извонредно талентирани и повеќе не се меѓу живите, тогаш се чини дека љубопитноста е уште поголема. И затоа до денес, повеќе од десет години по смртта на Ејми Вајнхаус, повеќе сме загрижени за нејзиниот приватен живот отколку за неизбришливиот и бесмртен белег што нејзиниот музички талент го остави на овој свет, вели Ина Пољак, психолог.
„Начинот на кој заврши нејзиниот живот и сето она што му претходеше секако ја поттикнуваат таа љубопитност, со тоа прашање – дали можеше нешто да се направи? И тоа сигурно би можело, само ако има некој до неа кој би можел и сакал да ја види сериозноста на ситуацијата и големината на нејзиното страдање. Да се види дека нејзиното однесување не е „вообичаено“ однесување на ѕвезда, туку повик за помош, обид за бегство од таа реалност, ако не физички, тогаш барем психички“.
Славата и сите негативни работи што ги носи се тешки сами по себе, додава тој, а доколку се придружени со други фактори како депресија, осаменост, запоставување, тогаш, за жал, не е чудно што ваквите приказни често завршуваат трагично.
„И дури кога ќе завршат, луѓето наеднаш ја сожалуваат таа личност, како да штедат емпатија само за мртвите рок ѕвезди. Тогаш претпоставувам дека сфаќаат дека сè што би можеле да позавидат всушност не е толку светло и сјајно како што може да изгледа кога ќе ги видат на насловните страници“, вели Ина Пољак.
Сценариото за кое знаеме во случајот со Ејми Вајнхаус не е воопшто невидено, напротив. Да се потсетиме на Бритни Спирс. А таткото кој и ја одзеде деловната способност, да се потсетиме на сите оние нарцисоидни родители кои во своите талентирани деца гледаат начин да се збогатат и да ги остварат сопствените амбиции.
„Од мајки кои ги изгладнуваат своите деветгодишни ќерки за да се натпреваруваат на изборот за мис, до татковци кои успехот на своите деца во спортот го гледаат како свој, а успехот и бизнисот. Во случајот со Ејми Вајнхаус, веројатно постоела таква нездрава семејна динамика.
