Кога би можела да патувам низ времето, би се вратила во прегратката на тато

Луѓето ме прашуваат секакви работи. Веќе знаете... Кога ќе се омажам? Зошто немам деца? Зошто не работам според професијата? Можам да им дадам некаков одговор на сите тие прашања. Зависи кој ќе праша и како сум расположена.

И има едно, обично, банално, и за мене толку тешко прашање. Често ме прашуваат кога ќе ме сретнат. Кога ќе го слушнат моето презиме. Постарите почесто, но и помладите прашуваат. Прашање за кое секогаш малку се растажувам кога ќе почнам да размислувам, а потоа се сеќавам дека има многу луѓе како мене, па тие продолжуваат. Одговарам нешто. Поминува некое време, а некој повторно.

„Од каде си?“

„Од Сански Мост“, механички одговарам.

„Дали знаеш…?“

Не познавам никого. Не се сеќавам на никој. Едвај се сеќавам на улицата на тој Сански Мост. Родена сум таму во летото 86 - тагодина. Се сеќавам на дрворедот на нашата улица „Јосип Мажар“ и колку бев горда кога научив да живееме на бројот 25. Се сеќавам на реката и бесконечните лета. Се сеќавам на велосипедот на тато и неговиот грб додека ме возеше. Се сеќавам на стадионот „Подгрмеч“ и местата каде што седевме јас и татко ми. Се сеќавам на салата „Младост“. Се сеќавам на еден парк и на неколку други згради. Тоа е се.

Дали е себично од мене тогаш тој град да го наречам свој? Тој секогаш ќе биде мој затоа што е единствениот град во кој имам девет години спомени со татко ми. Само девет. Но, тие се сè што имам. Кога заминавме во 95 - та година, не мислевме дека заминуваме засекогаш. Само трипати се вратив таму. Немаше дрворед, немаше бесконечно лето. Беше сив и мрачен, веројатно од сеќавањата притиснати од емоциите.

Живеевме тука и таму неколку месеци. Од Приедор до Ужице, па до Нови Сад. Со потпишувањето на Дејтон, се вративме во Приедор. Никогаш не станав жена од Приедор. Иако поминаа дваесет и една година од крајот на војната, мојата населба сè уште ја нарекува „бегалска“. 

Има и име и улица. Но...

Приeдор никогаш не ме одби. Никогаш не го почувствував товарот на бегалецот. Но, јас никогаш не го сакав целосно. Никогаш не се чувствував како дома. Зекогаш ми остана, како град во кој живее моето семејство. Никогаш не ми недостигаа неговите улици, дрвореди. Никогаш не ме мачеше носталгијата.

Во Приедор многу се плачеше.

Татко ми беше погребан во Приедор.

Во Приедор, некои години премногу ме болеа за да го сакам.

Кога во 2005 година тргнав на факултет, се преселив во Бања Лука. Најмалку се чувствувам како жена од Бања Лука, иако кога одам некаде, од сите места најмногу ми недостасува Бања Лука. Претпоставувам дека затоа што таму за првпат искусив дека животот може да биде истовремено убав и тежок. Како е да се шета сам по улиците и да се мирисаат липите. Да го гледате Врбас, а да мислите на Сана (онаа од Сански Мост). Живеам во Бања Лука единаесет години. Го доживувам како привремена станица сè додека животот не ме однесе на друго место.

Знам која сум, но не и од каде сум. Веројатно затоа се чувствувам најдобро во автобус или во автомобил. Кога одам некаде. Јас сум навикната мојот живот да биде постојан пат кон нешто. До градовите. Се заљубувам во некои, па им се враќам. Никогаш доволно за да останат во нив засекогаш.

Кога би можел да патувам низ времето, ќе знаев каде ќе останам засекогаш. Во прегратките на Здравко, татко ми. На бреговите на Сана за време на најсончевиот јулски ден. Тука остана и моето деветгодишно срце.

Затоа е најлесно за мене да кажам дека сум Јелена Деспот. Моите деспоти не се од Сански Мост. Тие се од мало село во Грмец. Делумно се сеќавам на него. Прекрасна природа. Можеби моите корени се заслужни за љубовта кон природата, мирот и тишината, затоа што такво беше Гологлаво. Денес има едно дрво на местото каде што беше семејната куќа на моите Деспоти. Куќата веќе ја нема. Нема ниту околни куќи. Само шума.

Јас сум ќерка на Здравко и Нада. Сестрата на Александар. Внука на Невенка. Свршеница на Немања. Јас сум новинарка многу повеќе во моето срце отколку на оној картон што стои недопрен во својата туба со години. Би сакала да станам писател. Премногу мала за да бидам Сањанка, премногу тажна за да бидам жена од Приедор, преголем скитник за да би можела да помислам дека Бања Лука е на крајот од моето патување.

Јелена Деспот

Извор: lolamagazin.com

фото: pixabay.com