Понеделнички муабет со Ана Бунтеска // Понеделнички муабет со Ана Бунтеска

Молчи ако немаш да кажеш нешто убаво

11 Октомври, 2021

Ова што го читате како наслов на колумнава е една од работите кои ги научив од баба ми и тоа уште кога бев дете. Одењето во Битола ми беше секогаш радост и најубавиот дел од годината. Уште нестивната еуфоријата за летниот распуст, а јас веќе спакувана, качена во воз и тргната. Тие два и кусур месеци не беа само детска игра, беа и мое формирање како личност. Таму, во визбата ги намирисав книгите кои отпосле ми станаа пасија заради која и ден-денес купувам книги на старо, само колку да можам во умов да го вратам мирисот на детството. Таму, во визбата ги откривав фустаните и лакованите чевли на баба ми кои ги носела како многу млада и таму беше малата работилница на дедо ми кој како дете бил чирак во златара и одвреме навреме правеше по некое парче накит. Таму, во куќата која повеќе ја нема научив многу мудрости, но не само како изреки, туку и на дело.

Кога ќе појдев и откако денот ќе поминеше празнично што заради тоа дека уште една учебна година сум ја поминала успешно, што заради сознанието дека ќе поседам до крај на летото, следниот ден секогаш излегував со баба ми на прошетка. Тоа беше непишано правило кое се почитуваше секоја година. Станати порано, доручек на тераса (путер на леб и црн чај) и почнуваше спремањето кое беше цел ритуал. Морав да се дотерам, демек да ме видат сите комшии колку сум порасната иако повеќе уживав гледајќи ја баба ми како се спрема. На неа за првпат видов чорапи со жертери, како ги распакуваше внимателно оти беа свилени, па ја стискаше раката во тупаница за да ги отвори без да ги зафати со ноктот. Облекувањето беше процедура во која таа искрено уживаше, а јас до ден денешен не научив тоа да го правам лезетски и полека, туку некако сиот живот само набрзина ги правам нештата па ми текнува како велеше да потсопрам малку и да научам да им се радувам на работите. Нејсе, завршницата беше карминот (црвен, се разбира), ташната в рака и двете тип-топ низ врата, додека дедо ми ќе ни се придружеше подоцна.

Она што секогаш ми беше чудно и фасцинантно, беше леснотијата со која луѓето застануваа со Марика (баба ми, инаку крстено име и’ беше Марија) да промуабетат, да си ги кажат маките. Можеби тоа беше заради нејзината отвореност и начинот на кој комуницираше со сите. Нашето одење до чаршијата вообичаено би траело околу 5 минути, оти куќата им беше блиску до библиотеката и домот на културата, но секогаш траеше околу 45 минути до еден час. Е, во тие 45 мин или час време бев сведок на поздравување, отпоздравување, размена на рецепти, муабет за најновата шема за плетење и договор каде и кога да се соберат жените, потшепнување за најновите случувања, споделување на некој народен лек за болно уво и низа такви некои ситни муабети.

Се’ уште се чудам како сета таа интеракција се одвиваше со топлина и посветеност, без да се почувствува дека на било која страна и’ се брза или дека и’ е досадно. Се’ беше кроце и како времето да застанало. Во сите тие муабети, баба ми ќе пофалеше нечие дете посочувајќи го за пример, ќе кажеше по некој збор за прекрасното слатко кое го пробала кај некоја комшивка, ќе ја прашаше некоја од соговорничките за моделот на фустан или материјалот од каде го земала, ќе пофалеше нечија снаа дека била арна. Генерално земено, ниту еднаш во тие муабети не наслушнав нешто налик на оговарање, префрлање, критика. И ми беше чудно, прво ми беше чудна таа посветеност со која се слушаа и сослушуваа, потоа таа поддршка која си ја даваа, желбата да научат нешто ново па макар тоа било за нова плетка, нов колач или нова кројка на фустан (она што за нас е сега смешно и непоимливо).

Кога потпораснав веќе имав поинаков однос со баба ми, многу повеќе муабетевме и тоа за посуштински работи. Не ретко се расправавме дека мојата интровертност ме правеше да сум многу различна од неа во однос на тие дружби со комшии и пријатели (за среќа моите пријатели знаат дека имам потреба од осама), потоа се расправавме оти по ниту еден критериум според неа од мене немаше да бидне домаќинка (не научив да месам, за што искрена да бидам ми е многу криво сега, оти нема на светов поубава работа од домашен козињак со суво грозје), но и многу разговаравме, не само кога одев таму, туку и секојдневно се слушавме на телефон. Во еден муабет, се сеќавам дека ја прашував како успеваше секому да каже нешто убаво, дали за домаќинлукот, децата, изгледот или домашните прилики, на што ми даде само краток одговор “така е правилно, така треба”. Кога развивме муабет за она што е тоа што е правилно, дојдовме до насловот на колумнава, кој воедно е и инспирација за една песна која ја имам напишано пред некоја година.

Теоријата на баба ми беше многу едноставна и како стареам ми се гледа се’ поедноставна. Луѓето се такви какви што се, живеат онака како што најдобро знаат и умеат. Не секогаш тоа е она што го посакувале за себе или за своите деца, ама едноставно, не можело поинаку од различни причини. Ете, на една детето и’ било многу бесно и бељи праело, ама баба ми секогаш и’ велеше оти има многу добро дете знаејќи дека жената чекала со години да роди и дека останала бремена кога на крај кренала раце од обиди. Според баба ми, секој лош збор за нејзиното дете ќе беше удар во најкревкото. На жената која живееше во трошна куќарка секогаш и’ го фалеше слаткото велејќи дека има златни раце, а демек заради благодарност за рецептот, ќе и’ однесеше сплетен чаршав или наметка/шал. “Да, таа немала среќа како некои за да има појќе пари и да изградат со мажот поуба куќа, тој млад си појде, ама е чесна жена и домот секогаш го држи спастрен. Колку имала, толку”- велеше за неа. Убавиот збор не се арчи, не е нешто што ќе му избледи сјајот ако се користи често. Убавиот збор е иљач и утеха, некогаш токму она поттурнување кое треба за да се направи судбинскиот чекор напред.

Растев во време во кое научив дека се молчи и уста не се отвора ако немаш некому нешто убаво да кажеш. Растев во време во кое да се каже некому нешто убаво беше духовна храна и за оној што кажал и за оној за кој зборот бил наменет. Секој си знае за што не го бива, кои му се слабите точки, дали изгледа вака или онака. Да, си знам кога подочњаците ми се до колена и нема потреба да се извикува на секое дека изгледам уморно. Да, знам како личам и кога нагло слабеам оти не сум добро со глаата и оти мислите ми вртат онаму каде што не треба, па најмалку што ми треба е да чујам дека сум била исушена. А знам и дека оној што ќе го сретнам на улица и сум застанала да се поздравам знае каков или каква излегол/излегла од дома и дека нема потреба да искоментирам. Знам дека секој од нас секојдневно се соочува со своите демони, стравови, депресии и дека некогаш само еден единствен погрешен збор може да не’ докусури. Исто, како што еден единствен збор може да не’ извлече од калта.

Ете, зборовите се секогаш меч со две острици и не е дека не ни е баш ич гајле кој што ќе ни каже. Затоа, најпаметната работа која ја научив беше токму тоа дека треба да си ја држам устата запетлана кога ќе имам нагон да искритикувам, да кажам нешто што мене ниту ќе ми донесе добро, а на другиот ќе му донесе лошо.

Молчете секогаш кога немате да кажете нешто убаво некому. Молчете заради себе, за да не си ја испоганите душата. Молчете заради соговорникот, да не му ја испоганите неговата душа. Молчете ако постои и најмала можност да навредите или повредите.

Од друга страна, не штедете на убави зборови. Она што за вас е можеби банално да го кажете а се однесува на пофалба на нечиј изглед, мисла, постапка или потврда дека е постапено исправно, за некого е зрак на надеж или цело сонце. Малку треба и за арно и за лошо, малку треба за насмевка или солза. Ако сакам да ме памтите по нешто, сакам да ме памтите дека сум била убав чоек кој знаел да премолчи кога требало, кој знаел да каже она што треба тогаш кога требало.

Да сте ми живи и здрави и да не поболувате никого, а и да не дозволите да ве поболуваат. Молчете и зборувајте тогаш кога и едното и другото ќе стори нешто арно.

До следниот понеделнички муабет,

За Женски Магазин, Ана Бунтеска

Без одвишок зборови

Така дојде и така замина

Без ниту една запирка отпојќе

Или точка насреде реченица

Со сета моќ со која буквите ги владееш

И со нив нов живот ми изгради

Во кој некако и не се снаоѓам

Откако те нема

Без одвишок зборови

Како да сакаше мене да ми ги оставиш