Зошто денешните деца подоцна созреваат и чекаат сè да им падне од небо? Јеротиќ велеше: „Сè е до родителите!

Владета Јеротиќ отсекогаш умеел да ја препознае сржта на проблемите и пропустите во воспитувањето на децата, на што несебично укажал.

Колку времињата се промениле покажува и фактот дека денешните деца созреваат многу подоцна отколку во минатото. Освен воспитувањето, влијаат и многу други работи.

Познатиот академик, невропсихијатар и писател Владета Јеротиќ презентираше низа исклучително важни факти за воспитувањето на детето, кои треба да ги усвои од А до Ш секој родител, но и оние кои планираат да станат родители во иднина.

Неговите мудри совети отсекогаш привлекувале големо внимание, а ние ви пренесуваме текст од кој може да се извлече голема поука.

„Нормално е младиот човек да има желби, не е добро да ги нема. Добро е што постарите очекуваат нешто од младите, а добро е и младите да знаат дека се во исчекување. Дали сите овие желби и тие нивни можности се остварат, е големо прашање. Многу зависи од таканаречениот процес на индивидуација, кој трае цел живот.

Прашањето за младоста е нешто што не е доволно определено. Се вели дека духот е секогаш млад, а човекот е тричлено суштество. Се состои од тело, душа и дух. Годините не мора да значат многу. Ги имаш старите во младоста, во добра смисла на зборот и во лоша смисла на зборот, а ги имаш и младите во нивната старост кои исто така изгледаат млади од една страна, но не се. И тие сакаат да се преправаат дека се млади. Значи, тоа е одговорот: како ќе се одвива процесот на индивидуација кај младите зависи од многу, но и од очекувањата на постарите.

Всушност, процесот зависи првенствено од родителите. Тоа може да се разбере и од средината во која се наоѓа еден млад човек. Родителите се одговорни за започнување на процесот на индивидуација. Се подразбира дека секој доаѓа на светот со одредена виталност и способност да го води тој процес, а сепак самиот човек го води. Тој е исто така воден, тоа е дијалектиката помеѓу водењето и да води. Што да се води? Водете се прво самите себе. Ако сакате да водите некој друг, водете се себе си. Научете да се водите себеси, а потоа претпоставувам дека ќе можете да ги водите и другите.

Една страна не е добра, онаа ако секогаш оставаме другите да не‘ водат. Тоа не е добро, затоа што тогаш родителите се тие кои прекумерно не водат и го минуваат време кога човекот треба да почне да се води. Какво е тоа време? Различно.

Обврските што им се даваат на децата од тригодишна возраст се многу важни. Да не речам порано, но околу три години детето веќе треба да има некои обврски. Секако, ако се претстави добро, може да биде пофален. Децата треба да бидат пофалени дури и кога не го направиле она што треба. До трета, четврта година, што се вели, децата секогаш треба да се фалат. Ако нешто не прават добро, покажете им по втор пат, трет пат, а потоа кога ќе направат добро, пофалете ги. Ако не му оди, воопшто не треба да го карате, туку само покажете му повторно.

Потоа доаѓа адолесценцијата, млада возраст полна со кризи. Во адолесценцијата се поставуваат темелите... Всушност, во детството се поставуваат основите на идната личност, но адолесцентната возраст е таа која или ќе ги засили позитивните почетоци во детството, или ќе го сврти понатаму во негативна насока, ако почнало негативно. Оттука и важноста на родителската, пред сè взаемната љубов на родителите. Многу зависи од тоа колку самите деца подоцна ќе можат да ја запознаат таа адолесценција.

Како што знаете, денешната адолесценција е полна со кризи. Велат дека т.н примитивните народи од Африка и некои други примитивни земји ја немаат оваа криза. Не ми се допаѓа поимот примитив, бидејќи одамна беше откриено дека т.н Примитивните народи не се примитивни, почнувајќи од уметноста и она што го оставиле зад себе, а и начинот на живот, начинот на однесување и размислување... Не знаеме што е примитивно. Да, има нешто примитивно. Може да се каже „примитивно“ во позитивна смисла, а потоа и во негативна смисла.

Гледате како едноставен термин како примитив може да има повеќе значења. Претежно позитивни и негативни. Значи, адолесценцијата е време на криза. Во тие т.н примитивни земји етнолозите не нашле кризи, бидејќи сè се случувало брзо, почнувајќи од бракот и венчавките во тие земји. Топла клима во исто време! Жените имаат деца на мали години, секој сопруг има свои обврски, па тие семејства израснале во услови каде што немало криза. Кризата ја донесе цивилизацијата на Европа, велат некои антрополози. Се разбира, сега е постојана криза и нема враќање назад, особено нема воздишки за поранешните времиња.

Сега сè почнува доцна, вклучително и адолесценцијата во психолошка смисла. Физички, тоа е навремено, дури и прерано и кај девојчињата и кај момчињата. Денес постои голема разлика помеѓу менталниот и физичкиот развој. Овој психолошки развој започнува подоцна во младоста денес и продолжува многу побавно отколку порано. Во наше време, кога студирав невропсихијатрија, адолесценцијата некаде завршуваше, или требаше да заврши околу дваесеттата година.

Нашироко се смета дека адолесценцијата трае до дваесет и петгодишна возраст. Дали ќе продолжи да се продолжува? Значи некој ќе биде адолесцент на дваесет и осум или триесет години? Се разбира, има тинејџери во текот на нивниот живот. Ако се креатори, тогаш е добро, затоа што тогаш во нив зборува детето на играта - хомо луденс, но ако не се креатори, тогаш се инфантилни. Тие покажуваат детски карактеристики и во постарите години.

Само внимавајте, овде не можеме да правиме остри граници. И т.н зрелите луѓе понекогаш се однесуваат како деца. Не можеме да го сметаме ова како сериозна патологија. Секако, доста е важно што работи тој човек, каква работа работи, дали е инфантилен педагог или инфантилен политичар. Тоа веќе не е добро“.

Што би им порачале на младите денес? По кој пат треба да одат без да се изгубат?

„Не можат а да не се изгубат! Сите одвреме навреме наидуваат на ќорсокак. Единствено важно е да излеземе од него. А како ќе излеземе кога не знаеме како влеговме. А кога влеговме и сфативме дека е погрешен пат и ќорсокак, можеме да излеземе. А ако не го препознаеме, ќе останеме на погрешен пат многу долго.

Секогаш имало правилни и погрешни патеки, но тие се вкрстувале. Така што некогаш и правиот пат можеше да се сврти, а погрешниот пат сам доаѓаше на вистинскиот пат. Тоа се случи во историјата на човештвото. Секако, така беше и со државите. Одиш, одиш на вистинскиот пат некое време, потоа се уморуваш да одиш на вистинскиот пат и да бидеш добар, па правиш нешто, а тоа што го правиш понекогаш е прашање на игра. Пред малку рековме: homo ludens - човек си игра. Сите играме. Единствено е важно дали таа игра има нешто креативно и вредно во себе или, како што кажав претходно, е инфантилна игра која не води кон ништо.

Пораката е секогаш иста: Бидете свои! Научете што е индивидуација, а потоа во христијанството, обожение. Индивидуацијата не го исклучува обожението, а обожението по секоја цена не ја вклучува индивидуацијата. Имаше христијански светци кои не мораа да го водат тој напорен пат на индивидуализација, кој има многу пречки. Како што знаете, тоа е идеја на Јунг.

Прво тоа е сенка, втора личност. Човек се појавува пред другите луѓе секогаш со маска. Ако таа маска остане во куќата, во семејството, тогаш тоа е веќе посериозна патологија. Универзитетскиот професор на кој сите му се поклонуваат, тој секогаш е господин професор. Ако го одржува ваквото однесување дома, тогаш така треба да се однесуваат и неговата сопруга и децата, а тој мисли дека и тие треба така да се однесуваат, а тоа не е добро. Тоа е уште посериозна патологија. Постојат и други пречки на патот кон индивидуализацијата.

Па, тоа е вистинскиот пат до вашата личност. Никогаш не се постигнува целосно. Промените се секогаш неопходни. Мора да се менуваме во текот на животот и кога се вели биди свој, а тоа не значи дека тааличност не може и не треба да се менува во текот на животот. Се менуваме на подобро, се менуваме на полошо, најчесто и кон двете. Тоа треба повторно да се препознае и повторно сме во основата: запознајте се себеси“.


Фото: Printscreen/youtube/agape

Извор: Detinjarije

Познатиот психијатар Владе Јеротиќ тврдеше: „Родителите кои велат дека подеднакво ги сакаат своите деца - лажат“