Екранизмот е сличен на аутизам: Детето развива „внатрешни светови“ , кои се независни од оној во кој живеат

Често гледаме деца, па дури и мали бебиња, да се забавуваат гледајќи во паметни телефони, таблети и други екрани, а она за што многу родители не размислуваат е дека времето поминато пред нив може да има големи последици за здравјето на децата.

Во професионална терминологија, психотерапевтите го користат новиот термин „екранизам“, што значи негативни ефекти на екранот врз мозокот, а психолозите најчесто применуваат терапија со неврофидбек кога работат со деца.

Децата кои се изложени на екрани премногу долго, почнуваат да се затвораат во себе, имаат проблеми со комуникацијата, говорот, концентрацијата и слично, и ако негативностите предизвикани од премногу време поминато пред екранот не се препознаат навреме, тоа може да има многу поголеми последици.

Според психологот и психотерапевт Анкица Баковиќ, се покажало дека постојат одредени тешкотии во она што детето „го дава од себе“.

- Тоа е пред се говор, а потоа концентрација, фокус, будност или обратно - мечтаење. Се покажа дека постојат одредени отстапувања од деца кои не се невроризични при раѓање, а во првите години од животот, до третата, се забележуваат неуспеси. Покрај сите претходни дијагнози со кои се занимаваме, и насочени дијагнози од спектарот на распространето нарушување во развојот, таквото дете не припаѓа на таа клиничка слика, а во однесувањето е многу слично со тешкотиите од спектарот на аутизам - рече Баковиќ.

Негативни ефекти на екранот

Таа објасни дека за време на разговорот со родителите, излегле информации за тоа како детето поминува четири до пет часа дневно пред екранот во првите години од животот, а некои деца уште повеќе.

- Тешкотиите што ги гледаме во функционирањето на детето во неговите први години од животот честопати се предизвикани од долг престој пред екранот. Сѐ што е подолго од половина час се смета за долгорочно, а невропедијатрите велат дека до третата година на детето тоа не треба да биде ниту половина час. Децата со кои се занимавам беа пред екранот вкупно четири, пет или повеќе часа во текот на денот. Детето го гледа мобилниот телефон или таблетот наутро додека јаде, додека мајката прави ручек, откако малку ќе заспие повторно е пред екранот, и повторно додека јаде ... - додаде таа.

Според неа, времето поминато на овој начин може да има два негативни ефекти.

- Првото е дека детето го практикува она на што е изложено. Ако детето е изложено на екрани во рана возраст, тој или таа е обучен да комуницира со екрани. Во првите контакти на детето со екранот, тоа се обидува да воспостави комуникација со содржината во него. Бидејќи она што е на екранот не возвраќа, детето почнува да се затвора во себе затоа што не добива одговор во комуникацијата. Подоцна овде имаме клиничка слика што личи на „самоориентација“, која често ја слушаме како поим за сонување - објаснува таа.

Психологот додаде дека детето потоа развива „внатрешни светови“, кои се независни од оној во кој живеат.

- На рана возраст се дознава дека има еден свет на екранот, а детето развива друг свет за себе и овие два света не комуницираат едни со други. Тоа е најголемата штета на скринингот. Детето не научи да комуницира со екранот, бидејќи екранот не се усогласува со детето и не ја следи неговата комуникација, па тогаш мозокот на детето се обучува да се исклучува. Кога гледаме дека е надвор од контрола, дека детето не гледа други деца, се повлекува во нивните светови и агли, или кога зборуваме за нешто и тоа сѐ игнорира, не обрнува внимание на браќата и сестрите, новите гости и слично, тогаш ситуацијата е алармантна - нагласи таа.

Она што е многу важно да се знае, според психологот, е дека „она што го вежба, детето на крајот го извежбуваа“.

- Децата се раѓаат здрави, а здравиот мозок се усогласува со содржината на која е изложен, вежби. Ако го ставите пред екранот, тој тренира при исклучување“, рече таа.

Друга негативност што произлегува од сценариото, вели Баковиќ, е дека детето многу пропуштило поради времето поминато пред екранот, што му нанело огромна штета.

- Покрај тоа што мозокот на детето беше стимулиран еднонасочно во раниот живот, уште една штета е што сите други центри не беа стимулирани. Родителите честопати доаѓаат кај нас психолози по невропедијатар кој им рекол дека мозокот магнет е уреден, но не им е јасно зошто детето не зборува. Здравите клетки во мозокот, здравите неврони се само материјал што може да се искористи за уреден когнитивен развој. Но, тоа нема само по себе. Ако имате материјал за куќата, таа нема да се изгради сама по себе. Материјалот може да пропадне. Иако имавте сѐ, немате куќа. Така е и со здравите клетки во мозокот, бидејќи тие не значат уреден когнитивен развој. Потребен е стимул од околината - нагласи таа.

Мозокот функционира според законите на природата

Во раната возраст на детето, постојат оптимални фази на развој и периоди кога, како што вели психологот, треба да се воспостави способност за фокусирање, координација на говорот, изразување на мускулите, воспоставување контакт со очите и слично.

- Нашиот мозок е дел од природата и функционира според законите на природата. Постојат специфични периоди во развојот на детето кои се развиваат когнитивно и ментално секој месец. Познато е кои способности на детето се развиваат во кој месец од животот, но не сами по себе, туку со стимули од околината. Ако детето остане под стаклено ѕвоно, изолирано од тој стимул и „вегетира“ пред екранот, невроните не се поврзуваат едни со други самостојно. За да се поврзат овие клетки во мозокот, се формираат синапси, мрежа на неврони и мрежа на неврони е способност. Првиот чекор недостасува поради скринингот, а тоа е стимулација од околината, плус еднонасочна стимулација што го свртува детето кон него и го затвора, каде што имаме аутистична слика и го забавувме развојот на јазикот и говорот - објасни Баковиќ.

Често и се случуваше да дојде мајка со дете кое не го зборува јазикот што го зборуваат неговите родители, туку англискиот, на пример.

- Се случува кога детето во таа еднонасочна комуникација беше толку упорно за опстанок, па дури и со екранот што не разговараше со него, што почна да повторува по него. Екранот не воспоставува комуникација со детето, но од очај да комуницира со некого, детето почнува да комуницира во однос на клиповите што ги купува од содржината на која е изложено. Оставете ги децата во локва, кал, дрво, камен, да го стеснат и стимулираат мозокот - посочи таа.

Овој проблем се пристапува како дел од терапијата со неврофидбек. Психологот наведува дека прво создава клиничка слика за детето, што е исто кај аутизмот и псевдо-аутизмот.

- Сликата е иста, но темпото на напредок на детето е различно. Во првата клиничка слика - аутизмот, напредокот е многу, многу побавен. Неврофидбекот служи за намалување на интензитетот на тешкотиите, но мојата цел е да работам и на превенција. За мене, 2018 година сега е доминантна терапија. Ова се двегодишни деца. Се обидувам да зборувам за тоа, да промовирам ... Родителите, кои доаѓаат кај мене и ја сфаќаат вистината дека се учесници во штетата што му е нанесена на детето, се очајни. Им велам "немате корист од тој очај, ајде да го извлечеме детето сега, а вие промовирајте и разговарајте. Детските екрани не доаѓаат предвид", заклучи таа.

Извор/Фото: фактор.ба